Girişim Özeti

Kullanılmayan elektronik cihazlar çöpe atıldığı zaman toprağa gömülerek doğaya zarar verirken elektronik cihazların içerisinde bulunan değerli madenler de yok olmaktadır. Doğaya zarar veren ve yerin altında kalan milli gelirini gün yüzüne çıkarmayı hedefleyen Köstebek Ekibi, 3 kadın girişimcinin kurmuş olduğu, çevresel ve toplumsal fayda sağlamak amacıyla elektronik atık toplama özelinde çalışan bir sosyal girişimdir.

Araştırmalara göre Türkiye'de her 10 kişiden yalnızca 1'i geri dönüşümü tercih etmektedir. Elektronik atıkların yetersiz toplanma aşamasındaki problemin nedenlerini sorgulamak için bu atıkları evsel çöpe atmayı tercih eden kişiler ile gerçekleştirilen iç görü anket çalışmaları sonucunda; kişilerin yakınlarında geri dönüşüm noktası bulunmadığı, geri dönüşüm ile bireysel bir kazanç sağlayamadıkları ve elektronik atığın ne olduğuna dair bilgi eksikliklerinin olduğu tespit edilmiştir. Köstebek bu problemi görüntü işleme teknolojisine dayalı atık tanıma sistemi ile çalışan bir mobil uygulama geliştirerek çözmeyi hedeflemektedir. Bu uygulama ilk adımda ev ve işyerlerinden evsel ölçekteki elektronik atık toplama taleplerini alacak; ardından talepleri rota optimizasyonu algoritması ile birlikte en sürdürülebilir ve verimli şekilde toplama işlemini gerçekleştirmek amacıyla saha operasyonunu uçtan uca yönetecektir. Toplanan elektronik atıklar lisanslı geri dönüşüm firmaları ile kayıtlı bir şekilde geri dönüştürülecek; elde edilen gelir ile kullanıcılara atık değerince e-puan tanımlanarak bağış kanallarına yönlendirilecektir. Köstebek Ekibi, geri dönüşüm sürecini şeffaf bir şekilde müşteriye sunarak kullanıcıyı aktif bir katılımcı haline getirmektedir. Kullanıcı, Köstebek mobil uygulaması ile geri dönüştürmüş olduğu elektronik atıkların kişisel karbon ayak izini indirgediğini görerek çevresel faydasını; kazandığı e-puanları ile katkı sağladığı bağışları görerek sosyal faydalarını takip edebilecektir. Bu özellikleriyle Köstebek hızlı büyüyen bir etki girişimi olarak döngüsel ekonomiye katkı sağlamayı hedeflemektedir.

İş Modeli

Döngüsel iş modelinde kullanıcı elektronik atığını Köstebek sistemine yükler; Köstebek, atığın geri dönüşüm değerine uygun bir şekilde kullanıcıya elektronik atığı karşılığında bir puan belirler. Kullanıcı bu puanı anlaşmalı bağış kanallarından tercih ettiğine bağışlar. Diğer yandan, Köstebek ekibi kullanıcıdan aldığı elektronik atığı, lisanslı geri dönüşüm firmasına götürür ve karşılıklı mutabakat yaparak operasyonunu tamamlar. Atıkların firmaya verilmesinde elde ettiği geliri; kullanıcıya (dolaylı olarak bağış kanallarına), toplama/taşıma sürecine ve operasyonel gelişmeye harcar.

Pazar ve Rekabet

Köstebek’i rakiplerinden ayıran 4 temel farklılık erişilebilirlik, dijitalleşme, teşvik ve kullanım zamanıdır. Kullanıcıların erişilebilir olmayan toplama kampanyalarına bile destek sağlaması ters lojistik ilkesi ile çalışan Köstebek Ekibi için büyük bir gelecek vaad etmektedir. Kişiler evlerinden çıkmadan operasyon ekibine atığını teslim ederken kazandığı puanları dilediği bağış kanalında kullanabilmektedir. Bu özellik sayesinde tek sosyal fayda veya maddi fayda hedefli birçok kampanyaya nazaran kullanıcıya sosyal fayda tercihi için alternatif sunulmuştur. Bu alternatifler sayesinde ileriki aşamalarda oyunlaştırmaya gidilerek kullanıcıya aktif katılımcı rolü verilmesi planlanmaktadır. Kullanıcının geri dönüşüme gönderdiği atığın tespiti ve kalite kontrolü için rakiplerimiz dijitalleşme evresinde iş yapmamaktadır. İstenilen her atık türü elektronik atık denerek gönderilebilir. Kutulara yanlış atık atılması durumunda patlama, yanma gibi insan ve çevre sağlığını tehdit edebilecek senaryolar ile karşı karşıya kalmak mümkün iken, aynı zamanda öncesinde toplanan elektronik atıklarında kontamine olması nedeniyle değerleri düşmektedir. Oysa ki Köstebek, teknolojiyi doğru kullanarak bu sorunu tamamen ortadan kaldırmış, atık tanıma sistemi sayesinde elektronik atık dışında herhangi bir atık grubunun toplama aşamasında karışmasını önlemiştir. İç pazarda yer alan rakiplerin hepsi yalnızca sosyal fayda sunmak amacıyla geri dönüşüm kampanyaları düzenlemektedir. Köstebek’in sahip olduğu teknolojik kalkınma ile iş modeli geliştirme ve operasyonel büyüme potansiyeli sayesinde sosyal ve çevresel etkisini arttırma imkanına kıyasla yerel kampanyalar bu vizyondan son derece uzaktır. Dış pazarda yer alan rakiplerde de aynı durumdan bahsetmek mümkün iken yalnızca para odaklı veya yalnızca sosyal etki odaklı kampanyalar, dijital süreçten son derece yoksun ve ölçeklendirilebilirliği kısıtlı bir şekilde karşımıza çıkmaktadır.